Magellan'ın başarısının anahtarlarından biri 80'lerin başında konjonktürel hisse senetlerini satın almaktı. Tekrar konjonktürel hisse senedi almanın zamanı geldi mi?
Yazan Peter Lynch
Magellan'da, 1981-1982 ekonomik çöküşü sırasında konjonktürel hisse senetlerine yüklendim. Bu strateji Magellan'ın başarısının anahtarlarından biriydi. Bana öyle geliyor ki, şu anda döngüsel hisse senetlerinin iyi performans göstereceği benzer bir durumda olabiliriz.
Borsa genel olarak son 40 yılın en dar işlem aralığında sıkışıp kalmışken, döngüsel hisselerde şimdiden bazı heyecan verici gelişmeler gördük. "Gördük" yanlış bir fiil olabilir, çünkü birçok insan her zamanki gibi son durgunluktan çıkarken meydana gelen yükselişi fark etmemiş gibi görünüyor.
Muhteşem on yılın sonunda, 1980'lerde, tüketici büyüme hisseleri (Merck, Gillette, < wam-co NYSE:KO>Coca-Cola, Wal-Mart, < wam-co NYSE:HD>Home Depot__isimleri biliyorsunuz) döngüsel hisseler zayıflarken parlamaya devam etti, ancak bu sonsuza kadar devam edemezdi. Wall Street'te bugün yükselen yarın düşebilir, tıpkı 1991'den beri bu büyüme hisselerinin çoğunda olduğu gibi. Bu arada, döngüsellerin bir toparlanma zamanı gelmişti.
Morgan Stanley'in Döngüsel Endeksi'nde yer alan 30 şirket, S&P 500'ün sadece yüzde 4,5 yükseldiği 1992 yılında yüzde 23'lük bir kazanç elde etti. 1993'ün ilk yarısında konjonktürel şirketler bir kez daha ortalama hisse senetlerini geride bıraktı. Liderlerden biri olan ve ulaşım endüstrisi için plastik ve kauçuk aletler üreten Standard Products, 1990'daki dip seviyesini üçe katladı.
Henüz duymamış olanlarınız için, döngüsel bir şirket iyi zamanlarda başarılı olacak ve kötü zamanlarda acı çekecek bir şirkettir. Bunun nedeni, müşterilerin nakit sıkıntısı çektiklerinde satın almayı erteleyebilecekleri pahalı ürünler veya lüks eşyalar üretmesi veya satmasıdır. İnsanlar ne olursa olsun deodorant, diş ipi, Big Mac ve baş ağrısı hapları almaya devam eder, bu yüzden eczaneler ve fast-food restoranları döngüsel değildir.
Genellikle döngüsel ürünler denildiğinde insanların aklına çelik, alüminyum ve otomobil gibi sanayi devleri gelir. Ancak sanayi devleri artık finans dünyasına 1950'lerde olduğu gibi hakim değil. Dow Jones'taki arkadaşlar Dow Jones Sanayi listesini McDonald's ve Disney gibi beklenmedik sanayi şirketleriyle doldurmak zorunda kaldılar. McDonald's'ın bir Dow Jones Endüstriyel olduğunu daha fazla insan fark etseydi, Big Mac bu kadar popüler olmayabilirdi.
Baca döngüselleri sayıca azalmış olsa da, bu şekilde tanınmayanlar da dahil olmak üzere başka tür döngüseller de vardır. Oteller döngüseldir, çünkü güçlü bir ekonomide daha fazla oda ve daha yüksek fiyatlarla satılır. Pahalı restoranlar döngüseldir, çünkü durgunluğun sıkıntısını hisseder hissetmez mahalle bistrosuna çekilebilecek müreffeh bir müşteri kitlesine hitap ederler.
Genel olarak makineler döngüseldir ve ev inşaatçıları, beyaz eşya şirketleri ve mobilya üreticileri de öyledir. IBM, ana bilgisayar en önemli ürünü haline geldiğinde döngüsel bir şirkete dönüştü. Atık yönetimi şirketleri döngüseldir__her ne kadar bu temizlik hisseleri birkaç yıl önce yaygın olarak lanse edilse de, yatırımcılar maalesef bu gerçeği fark etmedi. Birçoğu yanlış zamanda alım yaptı ve temizlik hisselerinin durgunlukta dibe vurduğunu gördü. İşler yavaşladığında, temizlenecek daha az atık olur.
Karton dediğimiz kaplama levhası döngüseldir; hiçbir şey satılmadığında, mağazaların bunları göndermek için kutulara ihtiyacı yoktur. Bir de havayolları var. Ben United'ı en büyük konjonktürel şirket olarak görüyorum. Bir yıl hisse başına 15 dolar kazanırken, başka bir yıl hisse başına 15 dolar kaybediyor. Yani ne olursa olsun hisse başına 15 dolarlık bir operasyon.
Belirli bir şirketin konjonktürel olup olmadığı konusunda şüpheniz varsa, bunu anlamanın en kolay yolu Value Line'daki grafiğine veya Securities Research Company tarafından yayınlanan ve kütüphanelerde veya bir broker ofisinde bulunan grafik kitaplarından birine bakmaktır. Bir hisse senedi grafiğindeki çizgilerden biri kazanç çizgisidir ve burada bir resim bin sayıya bedeldir. Kazanç çizgisi Merck'inki gibi sabit bir yukarı eğime sahipse, bir büyüme hissesiyle karşı karşıyasınız demektir. Alcoa'nın yaptığı gibi aşağı yukarı sallanıyorsa, muhtemelen bir döngüsel hisse senediyle karşı karşıyasınız demektir.
Konjonktürel hisselerle ilgilenmek için en iyi zaman, ekonominin en zayıf, kazançların en düşük ve kamuoyu duyarlılığının en kasvetli olduğu zamandır. Standard & Poor's'un haftalık haber bülteni "The Outlook" çalışanları, borsa dibe vurduktan sonra önemli döngüsel hisse senetlerinin fiyatlarına ne olduğunu bulmak için İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşanan sekiz durgunluğu inceledi. Her örnekte, konjonktürel gruplar beş ay içinde yüzde 50 ya da daha fazla değer kazanarak S&P 500'ün iki katından fazla ilerleme kaydetmiştir.
Durgunluktan çıkışa öncülük edenler, araba ve ev satın alarak ve eski aletleri değiştirerek tüketicilerdir; tüm bunlar daha sonra sıradaki işletmelerde bir canlanma yaratır__kereste fabrikaları, çelik fabrikaları, sermaye malları üreticileri, reklamverenler, reklamverenlere yer satan gazeteler vb.
İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana döngüsel sektörler sekiz kez aynı şekilde toparlanmış olsa da, ekonomik toparlanmanın ilk aşamalarında bu sektörleri satın almak asla kolay değildir. Her durgunluk, bu durumdan çıkacağımızdan şüphe eden ve yakında yeni arabaların galerilerde sonsuza kadar satılmadan duracağı, evlerin boş kalacağı ve ülkenin iflas edeceği bir depresyona gireceğimizi öngören şüphecileri ortaya çıkarır. Konjonktürel hisse senetlerine sahip olmamak için bir zaman varsa, o da depresyondur.
Felaket tellalları "Bu seferki farklı" der ve aslında her durgunluk farklıdır ama bu bizi mahvedeceği anlamına gelmez. Kasvete kapılmamak için kendime hep şunu hatırlatırım: Her ne kadar bir zamanlar 1929 Büyük Buhranı'na yol açan kronik depresyonlardan muzdarip olsak da (aslında bu diğerlerinden daha "büyük" değildi), artık aynı ekonomi değiliz.
Bugün Amerikalıların yüzde 17'si federal, eyalet veya yerel yönetimler için çalışıyor ve milyonlarca kişi de Sosyal Güvenlik yardımı, işsizlik tazminatı ve/veya emeklilik ödemesi alıyor; dolayısıyla her hafta ekonominin durma noktasına gelmesini engelleyecek kadar düzenli maaş çeki kesiliyor. Her ikisi de durgunluktan etkilenmeyen devasa bir üniversite endüstrimiz ve devasa bir sağlık hizmetleri endüstrimiz var__üniversiteler durgunluklarda daha iyi performans gösterir. Fed, mevduat sigortası gibi hepimizin duyduğu pek çok başka dengeleyici faktör de var.
Karton dediğimiz kaplama levhası döngüseldir; hiçbir şey satılmadığında, mağazaların bunları göndermek için kutulara ihtiyacı yoktur. Bir de havayolları var. Ben United'ı en büyük konjonktürel şirket olarak görüyorum. Bir yıl hisse başına 15 dolar kazanırken, başka bir yıl hisse başına 15 dolar kaybediyor. Yani ne olursa olsun hisse başına 15 dolarlık bir operasyon.
Belirli bir şirketin konjonktürel olup olmadığı konusunda şüpheniz varsa, bunu anlamanın en kolay yolu Value Line'daki grafiğine veya Securities Research Company tarafından yayınlanan ve kütüphanelerde veya bir broker ofisinde bulunan grafik kitaplarından birine bakmaktır. Bir hisse senedi grafiğindeki çizgilerden biri kazanç çizgisidir ve burada bir resim bin sayıya bedeldir. Kazanç çizgisi Merck'inki gibi sabit bir yukarı eğime sahipse, bir büyüme hissesiyle karşı karşıyasınız demektir. Alcoa'nın yaptığı gibi aşağı yukarı sallanıyorsa, muhtemelen bir döngüsel hisse senediyle karşı karşıyasınız demektir.
Konjonktürel hisselerle ilgilenmek için en iyi zaman, ekonominin en zayıf, kazançların en düşük ve kamuoyu duyarlılığının en kasvetli olduğu zamandır. Standard & Poor's'un haftalık haber bülteni "The Outlook" çalışanları, borsa dibe vurduktan sonra önemli döngüsel hisse senetlerinin fiyatlarına ne olduğunu bulmak için İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşanan sekiz durgunluğu inceledi. Her örnekte, konjonktürel gruplar beş ay içinde yüzde 50 ya da daha fazla değer kazanarak S&P 500'ün iki katından fazla ilerleme kaydetmiştir.
Durgunluktan çıkışa öncülük edenler, araba ve ev satın alarak ve eski aletleri değiştirerek tüketicilerdir; tüm bunlar daha sonra sıradaki işletmelerde bir canlanma yaratır__kereste fabrikaları, çelik fabrikaları, sermaye malları üreticileri, reklamverenler, reklamverenlere yer satan gazeteler vb.
İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana döngüsel sektörler sekiz kez aynı şekilde toparlanmış olsa da, ekonomik toparlanmanın ilk aşamalarında bu sektörleri satın almak asla kolay değildir. Her durgunluk, bu durumdan çıkacağımızdan şüphe eden ve yakında yeni arabaların galerilerde sonsuza kadar satılmadan duracağı, evlerin boş kalacağı ve ülkenin iflas edeceği bir depresyona gireceğimizi öngören şüphecileri ortaya çıkarır. Konjonktürel hisse senetlerine sahip olmamak için bir zaman varsa, o da depresyondur.
Felaket tellalları "Bu seferki farklı" der ve aslında her durgunluk farklıdır ama bu bizi mahvedeceği anlamına gelmez. Kasvete kapılmamak için kendime hep şunu hatırlatırım: Her ne kadar bir zamanlar 1929 Büyük Buhranı'na yol açan kronik depresyonlardan muzdarip olsak da (aslında bu diğerlerinden daha "büyük" değildi), artık aynı ekonomi değiliz.
Bugün Amerikalıların yüzde 17'si federal, eyalet veya yerel yönetimler için çalışıyor ve milyonlarca kişi de Sosyal Güvenlik yardımı, işsizlik tazminatı ve/veya emeklilik ödemesi alıyor; dolayısıyla her hafta ekonominin durma noktasına gelmesini engelleyecek kadar düzenli maaş çeki kesiliyor. Her ikisi de durgunluktan etkilenmeyen devasa bir üniversite endüstrimiz ve devasa bir sağlık hizmetleri endüstrimiz var__üniversiteler durgunluklarda daha iyi performans gösterir. Fed, mevduat sigortası gibi hepimizin duyduğu pek çok başka dengeleyici faktör de var.
Bu da bizi 1990 yılında başlayan ve İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşanan dokuzuncu resesyona getiriyor. Her zamanki gibi şüpheciler bu resesyonun diğer resesyonlardan farklı olduğunu ve asla toparlanamayacağımızı söylediler. Toparlanmanın üzerinden iki yıl geçmesine rağmen bazı insanlar hala toparlanabileceğimizden şüphe duyuyor. Bu arada, Avrupa hala durgunluğun derinliklerinde ve Japonya durgun ve her iki yerde de kaçınılmaz canlanma ekonomimizi canlandıracaktır.
Bazı konjonktürel ürünler şimdiden etkileyici kazançlar sağlarken, diğerleri henüz dönüş yapmadı ve 1982 deneyimi bir yol göstericiyse, konjonktürel ürünlerin önlerinde birkaç iyi yıl var. Chrysler< /wam-co> 1990'daki en düşük seviyesinden bu yana fiyatını dört katına, Ford ise iki katına çıkarmış olsa da, her iki hisse senedi de 1987'deki Büyük Düzeltme'den önce satıldıkları seviyelere ancak ulaşabilmiştir.
İşler kötüden vasata doğru giderken, konjonktürel yatırımcılar para kazanabilir; vasattan iyiye doğru giderken, para kazanabilirler; iyiden mükemmele doğru giderken, eskisi kadar olmasa da biraz daha fazla para kazanabilirler. İşler mükemmelden iyiye döndüğünde yatırımcılar kaybetmeye başlar; iyiden vasata döndüğünde daha fazla kaybederler; vasattan kötüye döndüğünde ise başladıkları yere geri dönerler.
Dolayısıyla, döngünün neresinde olduğumuzu bilmek zorundasınız ve şu anda çoğu şirket berbat ile vasat arasında bir yerde. Ancak bu göründüğü kadar basit değil. Büyük kurumlar, herhangi bir iyileşme belirtisi göstermeden önce konjonktürel şirketleri satın alarak rakiplerinin önüne geçmeye çalıştıklarından, konjonktürel şirketlere yatırım yapmak bir beklenti oyunu haline geldi. Bu durum, hisse senedi fiyatlarının yükseldiği ve daha sonra açıklanan her çelişkili istatistikle (toparlanıyoruz, toparlanmıyoruz) geri düştüğü yanlış başlangıçlara yol açabilir.
Konjonktürel yatırımlarda başarılı olmak için sektörün ve ilgili şirketin temellerini takip etmenin bir yolunu bulmanız gerekir. İşte bu noktada Investor's Edge devreye giriyor. İş sahibi olan 110 milyon Amerikalının en az 50 milyonu, haber Wall Street'e ulaşmadan önce bir iş dönüşünü görebilecekleri bir konumda oldukları döngüsel sektörlerde yer almaktadır. Ev inşa eden ya da ev satan, araba yapan ya da araba ya da araba parçaları satan, kimya fabrikasında çalışan ya da alüminyum kaplama yapan, havayollarında ya da seyahat acentelerinde çalışan insanlar, fiyatların, stokların ve satışların yükselişini ya da düşüşünü ön sıradan izleyebilecekleri bir koltuğa sahipler. Geçici yardım ajanslarında çalışanlar, hangi şirketlerde üstesinden gelebileceklerinden daha fazla iş olduğunu ilk bilenlerdir, bu da işlerin iyiye gittiğinin kesin bir işaretidir.
Bu tür "içeriden bilgiler" karlı bir şekilde kullanılabilir, ancak çoğu insan bundan yararlanmayı başaramaz. Mevcut toparlanmada en sevdiğiniz döngüseli satın almak için çok geç olduğuna karar verseniz bile, önümüzdeki beş yıl, on yıl veya 15 yıl içinde başka bir düşüş döngüsü ve başka bir satın alma fırsatı olacaktır. Döngüseller çok bağışlayıcıdır. Size her zaman ikinci bir şans verirler.
Peter Lynch aylık olarak Investor's Edge köşesini yazmaktadır. 1977'den 1990'a kadar 15 yıl boyunca tüm yatırım fonları arasında en iyi performansı gösteren Magellan Fonu'nu yönetmiştir ve şu anda Fidelity Management and Research Co. şirketinin başkan yardımcısıdır. Son kitabı Beating the Street, Simon & Schuster tarafından yayımlanmıştır.
ANAHTAR KELİMELER: Yatırım Fonları, Hisse Senedi Yatırım Stratejileri, Borsa Trendleri
Bazı konjonktürel ürünler şimdiden etkileyici kazançlar sağlarken, diğerleri henüz dönüş yapmadı ve 1982 deneyimi bir yol göstericiyse, konjonktürel ürünlerin önlerinde birkaç iyi yıl var. Chrysler< /wam-co> 1990'daki en düşük seviyesinden bu yana fiyatını dört katına, Ford ise iki katına çıkarmış olsa da, her iki hisse senedi de 1987'deki Büyük Düzeltme'den önce satıldıkları seviyelere ancak ulaşabilmiştir.
İşler kötüden vasata doğru giderken, konjonktürel yatırımcılar para kazanabilir; vasattan iyiye doğru giderken, para kazanabilirler; iyiden mükemmele doğru giderken, eskisi kadar olmasa da biraz daha fazla para kazanabilirler. İşler mükemmelden iyiye döndüğünde yatırımcılar kaybetmeye başlar; iyiden vasata döndüğünde daha fazla kaybederler; vasattan kötüye döndüğünde ise başladıkları yere geri dönerler.
Dolayısıyla, döngünün neresinde olduğumuzu bilmek zorundasınız ve şu anda çoğu şirket berbat ile vasat arasında bir yerde. Ancak bu göründüğü kadar basit değil. Büyük kurumlar, herhangi bir iyileşme belirtisi göstermeden önce konjonktürel şirketleri satın alarak rakiplerinin önüne geçmeye çalıştıklarından, konjonktürel şirketlere yatırım yapmak bir beklenti oyunu haline geldi. Bu durum, hisse senedi fiyatlarının yükseldiği ve daha sonra açıklanan her çelişkili istatistikle (toparlanıyoruz, toparlanmıyoruz) geri düştüğü yanlış başlangıçlara yol açabilir.
Konjonktürel yatırımlarda başarılı olmak için sektörün ve ilgili şirketin temellerini takip etmenin bir yolunu bulmanız gerekir. İşte bu noktada Investor's Edge devreye giriyor. İş sahibi olan 110 milyon Amerikalının en az 50 milyonu, haber Wall Street'e ulaşmadan önce bir iş dönüşünü görebilecekleri bir konumda oldukları döngüsel sektörlerde yer almaktadır. Ev inşa eden ya da ev satan, araba yapan ya da araba ya da araba parçaları satan, kimya fabrikasında çalışan ya da alüminyum kaplama yapan, havayollarında ya da seyahat acentelerinde çalışan insanlar, fiyatların, stokların ve satışların yükselişini ya da düşüşünü ön sıradan izleyebilecekleri bir koltuğa sahipler. Geçici yardım ajanslarında çalışanlar, hangi şirketlerde üstesinden gelebileceklerinden daha fazla iş olduğunu ilk bilenlerdir, bu da işlerin iyiye gittiğinin kesin bir işaretidir.
Bu tür "içeriden bilgiler" karlı bir şekilde kullanılabilir, ancak çoğu insan bundan yararlanmayı başaramaz. Mevcut toparlanmada en sevdiğiniz döngüseli satın almak için çok geç olduğuna karar verseniz bile, önümüzdeki beş yıl, on yıl veya 15 yıl içinde başka bir düşüş döngüsü ve başka bir satın alma fırsatı olacaktır. Döngüseller çok bağışlayıcıdır. Size her zaman ikinci bir şans verirler.
Peter Lynch aylık olarak Investor's Edge köşesini yazmaktadır. 1977'den 1990'a kadar 15 yıl boyunca tüm yatırım fonları arasında en iyi performansı gösteren Magellan Fonu'nu yönetmiştir ve şu anda Fidelity Management and Research Co. şirketinin başkan yardımcısıdır. Son kitabı Beating the Street, Simon & Schuster tarafından yayımlanmıştır.
ANAHTAR KELİMELER: Yatırım Fonları, Hisse Senedi Yatırım Stratejileri, Borsa Trendleri
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder